BÖLGE İDARE MAHKEMELERİNİN İSTİNAF MERCİİ OLARAK YAPILANDIRILMASI

07.11.2015 tarihli ve 29525 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan karar uyarınca 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri hakkında kanunun 2 ve geçici 20.maddeleri uyarınca kurulan ve yargı çevreleri belirlenen Bölge İdare Mahkemeleri 20.07.2016 tarihinde tüm yurtta göreve başlamıştır.
Buna göre Bölge İdare Mahkemeleri "istinat mercii" olarak yapılandırılmıştır. İlk derece idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların, Danıştay'dan önce Bölge İdare Mahkemelerinde istinaf yoluyla incelenmesi esası getirilmiştir.

1.İSTİNAF İNCELEMESİNE TABİ UYUŞMAZLIKLAR
   Bölge İdare Mahkemelerinin yeni görevlerine başlamasıyla birlikte, vergi yargılamasında özellikle belli tutarda değeri olan davalarda iki kademeli inceleme usulü uygulanacaktır.
2577 sayılı kanunun istinafa ilişkin 45.ve temyize ilişkin 46.maddeleri birlikte değerlendirildiğinde, ilk derece mahkemesinin verdiği kararları inceleyecek merciin davanın değerine göre belirlendiği anlaşılmaktadır.
- Dava değerinin beş bin Türk Lirasının (5.000 TL) altında olması halinde ilk derece vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlar kesindir. Bu kararlar aleyhine istinaf veya temyiz yoluna başvurulamaz.
- Dava değerinin beş bin Türk Lirası (5.000 TL) ile yüz bin Türk Lirası (100.000 TL) arasında olması halinde ilk derece vergi mahkemesi kararına karşı sadece istinaf yoluna başvurulabilecektir. Bölge İdare Mahkemesinin buna ilişkin vereceği kararlar kesindir, Danıştayda temyiz yoluna başvurulamaz. - Dava değerinin yüz bin Türk Lirası (100.000 TL)’den fazla olması halinde ise, ilk derece vergi mahkemesi kararlarına karşı önce istinaf yoluna başvurulacak, istinaf kararın aleyhe olması halinde, karar temyiz edilebilecektir.

Danıştay'ın temyiz incelemesi sonucunda ise verilen kararların niteliğine göre farklı yollar izlenecektir.

- Danıştay tarafından, bölge idare mahkemesince verilen kararının onanması halinde karar kesinleşir. - Danıştay’ın, bölge idare mahkemesinin kararını bozması halinde ise;
    1- Bölge idare mahkemesi, Danıştay’ın verdiği karara uyar ve karar kesinleşir.
    2- Bölge idare mahkemesi Danıştay’ın kararına uymayarak, kararında ısrar eder ve dosya Danıştay İdari veya Dava Daireleri Kuruluna gönderilir. Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulunun kararının verdiği kararlar kesindir.

Bölge idare mahkemelerinin, yeni görevine 20.07.2016’da göreve başlaması sebebiyle, bu tarihten önce verilen ilk derece idare ve vergi mahkemesi kararlarına, değişiklikten önceki hükümler uygulanacaktır.

2.BÖLGE İDARE MAHKEMESİ TARAFINDAN VERİLECEK KARARLARIN YAPISI 
Dava değeri beş bin Türk Lirasından (5.000 TL) fazla olan davalarda, ilk derece vergi mahkemelerinin kararları bölge idare mahkemelerince istinaf yoluyla incelenecektir.
- Bu inceleme sonucunda bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesinin verdiği kararı hukuka uygun bulursa, istinaf talebini reddedecek ve ilk derece mahkemesinin kararını onaylayacaktır. İlk derece mahkemesi tarafından verilen karardaki maddi yanlışlıklar var ve düzeltilmesi mümkün ise bölge idare mahkemesi gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı verecektir. Dava değerinin yüz bin Türk Lirası’nı (100.000 TL) aşması halinde, bölge idare mahkemesi kararı Danıştay nezdinde temyiz edilebilecektir.
- Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını hukuka uygun bulmazsa istinaf başvurusunu kabul edecek ve ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına karar verecektir. Bu durumda bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verecektir. Dava değerinin yüz bin Türk Lirası’nı (100.000 TL) aşması halinde, bölge idare mahkemesi kararı Danıştay nezdinde temyiz edilebilecektir.
- Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi tarafından ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurusunu haklı bulması ya da davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme yahut reddedilmiş veya yasaklanmış hakim tarafından bakılmış olması halinde istinaf başvurusunu kabul ederek, ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına karar verir. Bunun üzerine, dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Bölge idare mahkemesinin buna ilişkin verdiği kararlar kesindir. Bu durumda ilk derece mahkemesinin vereceği karara göre istinaf ve temyiz süreci işleyecektir.

Danıştay’ın vereceği kararların niteliğinde bir değişiklik yapılmamıştır.

Görüldüğü üzere, istinaf yoluyla bölge idare mahkemelerine hem ilk derece mahkemesi gibi işin esasına girerek karar verme hem de Danıştay gibi incelemede bulunma görevi yüklemiştir.